Kompetencje służb i instytucji

Zespół Interdyscyplinarny to przedstawiciele

  • jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,
  • gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
  • Policji,
  • oświaty,
  • ochrony zdrowia,
  • organizacji pozarządowych,
  • oraz kuratorzy sądowi.

Ponadto w skład zespołu mogą wchodzić prokuratorzy oraz przedstawiciele innych niż ww. podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w zależności od uwarunkowań i możliwości lokalnych.

Zadania poszczególnych instytucji w ramach procedury „Niebieskie Karty”

POMOC SPOŁECZNA

  1. diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;
  2. udziela kompleksowych informacji o:
  • możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
  • formach pomocy dzieciom doznającym przemocy w rodzinie oraz o instytucjach i podmiotach świadczących tę pomoc,
  • możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
  • organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
  • zapewnia osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w zależności od potrzeb, schronienie w całodobowej placówce świadczącej pomoc, w tym w szczególności w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie,
  • może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.

Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

1. diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
2. udziela kompleksowych informacji o:
a)   możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
b)   formach pomocy dzieciom doznającym przemocy w rodzinie oraz o instytucjach i podmiotach świadczących tę pomoc,
c)   możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
3. organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
4. może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.

POLICJA

  1. udziela osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, niezbędnej pomocy, w tym udziela pierwszej pomocy;
  2. organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;
  3. podejmuje, w razie potrzeby, inne niezbędne czynności zapewniające ochronę życia, zdrowia i mienia osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie, włącznie z zastosowaniem na podstawie odrębnych przepisów w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, środków przymusu bezpośredniego i zatrzymania;
  4. przeprowadza, o ile jest to możliwe, z osobą, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, rozmowę, w szczególności o odpowiedzialności karnej za znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, oraz wzywa osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, do zachowania zgodnego z prawem i zasadami współżycia społecznego;
  5. przeprowadza na miejscu zdarzenia, w przypadkach niecierpiących zwłoki, czynności procesowe w niezbędnym zakresie, w granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa;
  6. podejmuje działania mające na celu zapobieganie zagrożeniom mogącym występować w rodzinie, w szczególności składa systematyczne wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w zależności od potrzeb określonych przez zespół interdyscyplinarny lub grupę roboczą.

OŚWIATA

Oświata obejmuje ogół instytucji (szkoły, przedszkola, świetlice, placówki opiekuńcze, poradnie psychologiczno-pedagogiczne), których celem jest upowszechnienie wykształcenia oraz realizowanie określonych celów wychowawczych. Instytucje te poza podstawowym zadaniem kształcenia dzieci i młodzieży m.in. zapewniają im opiekę poza rodziną oraz mając możliwości oddziaływania na rodziców wspierają prowadzone przez nich działania wychowawcze.

W ramach procedury przedstawiciel  oświaty:

1. udziela kompleksowych informacji o:
a) możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
b) możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
2. organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
3. może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie,
4. diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w tym w szczególności wobec dzieci,
5. udziela kompleksowych informacji rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu lub osobie najbliższej o możliwościach pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej  pedagogicznej oraz wsparcia rodzinie, w tym o formach pomocy dzieciom świadczonych przez instytucje i podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie.

Zapoznaj się

PRACOWNICY OCHRONY ZDROWIA

Głównym zadaniem jest ochrona zdrowia pacjenta. Zjawisko przemocy domowej kwalifikuje się do zakresu sytuacji objętych świadczeniami zdrowotnymi ponieważ:

  • bardzo często towarzyszą mu wyraźne uszkodzenia zdrowia somatycznego,
  • zawsze występują poważne uszkodzenia zdrowia psychicznego.

W dziedzinie pomocy osobom doświadczającym przemocy w rodzinie, oprócz zadań podstawowych, takich jak np. udzielenie pomocy medycznej, istotne jest:

  • rozpoznanie sygnałów świadczących o występowaniu przemocy, szczególnie gdy ofiary bądź świadkowie próbują to ukryć,
  • umiejętność przeprowadzenia rozmowy umożliwiającej rozpoznanie form przemocy i częstotliwości jej występowania,
  • wystawienie na prośbę poszkodowanych zaświadczenia lekarskiego o stwierdzonych obrażeniach,
  • poinformowanie osób doznających przemocy w rodzinie o miejscach i warunkach wystawienia obdukcji,
  • w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia podczas badania popełnienia przestępstwa, np. ślady ciężkiego uszkodzenia ciała, ślady podejrzanych oparzeń, wykorzystania seksualnego – powiadomienie organów ścigania,
  • udział w procedurze odebrania dziecka przez pracownika socjalnego w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie (lekarz, ratownik medyczny, pielęgniarka),
  • udział w zespołach interdyscyplinarnych  i grupach roboczych,
  • realizacja procedury „Niebieskie Karty”. Pracownikiem ochrony zdrowia uprawnionym do realizacji procedury jest osoba, wykonująca zawód medyczny, w tym lekarz, pielęgniarka, położna i ratownik medyczny. Działania pracownika ochrony zdrowia
  • w ramach procedury uzależnione są od rodzaju diagnostyki oraz konieczności terapii pacjenta.

W ramach procedury przedstawiciel  ochrony zdrowia każdorazowo udziela pacjentowi, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięty przemocą w rodzinie, informacji o możliwościach uzyskania pomocy i wsparcia oraz o uprawnieniu do uzyskania bezpłatnego zaświadczenia o ustaleniu przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie.

PIELĘGNIARKA SZKOLNA

  • gdy zauważy ślady przemocy na ciele dziecka (siniaki, wybroczyny) opisuje je w karcie zdrowia dziecka (mogą być dowodami w sprawie),
  • przekazuje swoje podejrzenia innym pracownikom szkoły (pedagog, psycholog, wychowawca, dyrektor),
  • wszczyna procedurę „Niebieskie Karty” .

Sygnały mogące wskazywać, że istnieje prawdopodobieństwo występowania przemocy w rodzinie, w sytuacji zgłoszenia urazów u dzieci poniżej 3. roku życia:

  • wystąpiła niewytłumaczalna zwłoka w zgłoszeniu się do lekarza,
  • informacje zawarte w wywiadzie są mało wiarygodne (budzą wątpliwości),
  • stwierdza się zmiany wskazujące na urazy nieprzypadkowe,
  • zachowanie dziecka nie jest adekwatne do badań.

W przypadku obrażeń ciała osoby dorosłej lub starszego dziecka, przemoc w rodzinie możemy podejrzewać jeżeli:

  • mamy wątpliwości co do prawdziwości podawanych przez pacjenta przyczyn obrażeń,
  • sytuacje, gdy obserwowane obrażenia ciała u pacjenta powtarzają się,
  • pacjent zgłasza się na leczenie zawsze sam, nikt mu nie towarzyszy lub przeciwnie podczas całej procedury medycznej towarzyszy mu inny członek rodziny,
  • pacjent unika opowiadania o zdarzeniu, które wywołało obrażenia, nie patrzy w oczy.

Zapoznaj się

PROKURATURA

Z punktu widzenia prawa przemoc w rodzinie to przestępstwo, którego odmiany określone są w różnych aktach prawnych i odpowiednio karane. W polskim kodeksie karnym nie istnieje jedno przestępstwo o nazwie „przemoc w rodzinie”, ale wymienionych jest szereg przestępstw, które mogą zostać popełnione z jej użyciem. Najczęściej w przypadku przemocy w rodzinie stosowany jest artykuł 207 § 1 k.k. „Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny…”  przewiduje karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Prokuratorzy mogą wchodzić w skład zespołów interdyscyplinarnych /na zasadzie fakultatywności/.

Poniższa tabela przedstawia rodzaj przestępstw związanych ze stosowaniem przemocy w rodzinie i tryby ich ścigania. Wyróżniamy:

  • tryb publicznoskargowy, a w nim czyny ścigane:
  • z urzędu – w tym przypadku organy ścigania (Policja lub Prokuratura) zobowiązane są po uzyskaniu informacji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niezwłocznie podjąć działania mające na celu wykrycie sprawcy i zebranie dowodów jego winy,
  • na wniosek – organom ścigania oprócz informacji o przestępstwie potrzebna jest dodatkowa zgoda osoby pokrzywdzonej na podjęcie czynności, tzw. wniosek o ściganie karne. Dotyczy to przestępstw np. w obszarze bardzo osobistych (intymnych) sfer życia lub sytuacji, gdy sprawca jest osobą najbliższą dla pokrzywdzonego;
  • tryb prywatnoskargowy – czyny ścigane z oskarżenia prywatnego – organ ścigania sporządza jedynie protokół przyjęcia ustnej skargi oraz – w razie potrzeby – zabezpiecza ślady i dowody popełnienia przestępstwa. Następnie skarga przekazywana jest do sądu rejonowego właściwego dla miejsca popełnienia przestępstwa. W sprawach z oskarżenia prywatnego wszczęcie postępowania sądowego jest uzależnione od wniesienia opłat sądowych. Możliwe jest zwolnienie z opłat ze względu na trudną sytuację materialną (wówczas należy złożyć wraz ze skargą wniosek o zwolnienie z opłat).
Czyny ścigane z oskarżenia publicznego – z urzędu
156 k.k. ciężki uszczerbek na zdrowiu
157 § 1 k.k. naruszenie czynności narządu ciała lub spowodowanie rozstroju zdrowia innego niż określonego w art. 156 § 1 k.k.
157 § 2 i 3 k.k. naruszenie czynności narządu ciała lub spowodowanie rozstroju zdrowia trwającego nie dłużej niż 7 dni, nieumyślne naruszenie czynności narządu ciała lub spowodowanie rozstroju zdrowia innego niż określonego w art. 156 § 1 k.k. oraz nieumyślne naruszenie czynności narządu ciała lub spowodowanie rozstroju zdrowia trwającego nie dłużej niż 7 dni, jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą
160  k.k. narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
189   k.k. pozbawienie człowieka wolności
191 § 1   k.k. zmuszanie przemocą lub groźbą bezprawną osoby do określonego zachowania
193   k.k. naruszenie miru domowego
197 k.k. zgwałcenie
198   k.k. czynność seksualna z osobą bezradną
199   k.k. czynność seksualna przez nadużycie stosunku zależności
200   k.k. czynność seksualna z małoletnim poniżej 15 roku życia; pornografia z udziałem małoletniego
201   k.k. kazirodztwo
207   k.k. znęcanie się
208   k.k. rozpijanie małoletniego
209 § 3 k.k. niealimentacja – jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenie rodzinne albo zaliczkę alimentacyjną
210   k.k. porzucenie wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo
o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny
211   k.k. uprowadzenie małoletniego lub nieporadnego
276   k.k. zniszczenie, uszkodzenie, ukrycie lub usunięcie dokumentu
Czyny ścigane z oskarżenia publicznego – na wniosek
157 § 1 k.k. nieumyślne naruszenie czynności narządu ciała lub spowodowanie rozstroju zdrowia innego niż określonego w art. 156 § 1 k.k., gdy sprawca jest osobą najbliższą dla pokrzywdzonego
157 § 2 k.k. nieumyślne naruszenie czynności narządu ciała lub spowodowanie rozstroju zdrowia trwającego nie dłużej niż 7 dni, gdy sprawca jest osobą najbliższą dla pokrzywdzonego
190 k.k. groźba karalna
190a k.k. uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej, które wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność
191a k.k. utrwalanie wizerunku nagiej osoby lub osoby w   trakcie czynności seksualnej, przez użycie wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo rozpowszechnianie wizerunku nagiej osoby lub w   trakcie czynności seksualnej bez jej zgody
209 § 2 k.k. uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego
Czyny  ścigane z oskarżenia prywatnego
212 k.k. pomówienie
216 k.k. zniewaga
217 k.k. naruszenie   nietykalności cielesnej

KURATORZY SĄDOWI

Kuratorzy sądowi realizują określone przez prawo zadania o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń sądu.

Kuratorzy sądowi wchodzą w skład zespołu interdyscyplinarnego oraz mogą wchodzić w skład grup roboczych. Uwzględniając, że grupy robocze są tworzone w celu rozwiązywania problemów związanych w wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach przewidziano udział fakultatywny kuratora, uzależniony od realizacji przez niego w tej rodzinie dozoru lub nadzoru.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

Organizacje pozarządowe to są głównie stowarzyszenia, fundacje, kluby. Informacja o działalności lokalnych organizacji pozarządowych powinna być dostępna w każdej gminie (urząd gminy, ośrodek pomocy społecznej), w przychodni, poradni, szkole, komisariacie, itp. Należy ją również zamieścić w formularzu „Niebieska Karta – B” w tabeli dot. funkcjonujących lokalnych placówek udzielających pomocy ofiarom przemocy w rodzinie.

W zakresie pomocy osobom doznającym przemocy organizacje pozarządowe organizują telefony zaufania, punkty informacyjno – konsultacyjne, ośrodki pomocy, schroniska, hostele, świetlice dla dzieci.

W ramach swojej działalności oferują, m.in.:

  • pomoc psychologiczną, w grupie i kontakcie indywidualnym,
  • pomoc prawną, w tym pisanie pozwów, wniosków,
  • pomoc socjalną,
  • grupy wsparcia,
  • grupy samopomocowe,
  • pomoc socjoterapeutyczną dla dzieci,
  • udział w prowadzeniu wywiadów środowiskowych,
  • udział w pracach zespołów interdyscyplinarnych,
  • udział w interwencjach,
  • monitorowanie przypadków,
  • pomoc w załatwianiu spraw urzędowych i innych.
Skip to content