Krzywdzenie dzieci
Czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka
Czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka to wybrane informacje nt. warunków/ sytuacji/sposobu funkcjonowania rodziny sprzyjające krzywdzeniu dzieci w danej rodzinie. Analizuje się i ocenia czynniki leżące po stronie samego dziecka, rodziców i rodziny jako całości.
Czynniki ryzyka związane z osobą dziecka:
- niepełnosprawność fizyczna lub\i psychiczna,
- przewlekła choroba,
- specyficzne zachowania dziecka (nadpobudliwość, moczenie nocne, trudności ze spaniem, trudności z jedzeniem itp.),
- deficyty rozwojowe (problemy z nauką),
- dziecko z poprzedniego związku (nieakceptowane przez drugiego partnera),
- wcześniactwo, pochodzenie z ciąży mnogiej, dzieci bliźniacze,
- dziecko odseparowane od matki tuż po urodzeniu,
- dziecko niespełniające oczekiwań rodziców (np. co do płci),
- dziecko urodzone po śmierci poprzedniego dziecka,
Czynniki ryzyka związane z osobą rodzica:
- wczesne lub późne rodzicielstwo,
- znaczna różnica wieku między matką a ojcem (powyżej 8 lat),
- niechciana ciąża, krótkie odstępy pomiędzy kolejnymi porodami,
- poród bez zawarcia związku małżeńskiego z ojcem dziecka,
- depresja poporodowa,
- aktualnie niesatysfakcjonujący związek z partnerem,
- doświadczanie krzywdzenia w obecnym związku,
- krzywdzenie w historii poprzednich związków,
- doświadczanie krzywdzenia w dzieciństwie,
- upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna, zaburzenia osobowości,
- niepełnosprawność fizyczna,
- przewlekła choroba,
- uzależnienie od alkoholu, narkotyków, lekarstw itp.,
- prostytuowanie się.
Czynniki ryzyka wynikające ze struktury i funkcjonowania rodziny:
- struktura rodziny: rodzina rozbita, wielodzietna, zastępcza, adopcyjna,
- samotne rodzicielstwo,
- rodzina niepełna czasowo (np. z powodu wyjazdów rodziców za granicę),
- posiadanie dzieci z różnych związków,
- związek nieformalny,
- małżeństwo mieszane etnicznie,
- przewlekła choroba lub inwalidztwo w rodzinie,
- zakłócenia w zakresie ról pełnionych przez poszczególnych członków rodziny (np. pełnienie przez dzieci ról dorosłych),
- niekorzystna sytuacja ekonomiczno-bytowa (np. trudne warunki mieszkaniowe – sanitarne, techniczne, zbyt duża liczba członków rodziny w jednym mieszkaniu/domu, bezrobocie itp.),
- rodzina wyizolowana społecznie,
- długotrwałe konflikty w pożyciu małżeńskim,
- uprzednia karalność, pozostawanie w zainteresowaniu sądu/Policji,
- pobyty w placówkach interwencyjnych.
Zespół dziecka potrząsanego
Gwałtowne potrząsanie niemowlęciem bądź małym dzieckiem może doprowadzić do poważnych urazów w obrębie mózgu. Dzieje się tak ponieważ mięśnie szyjne niemowląt nie są dobrze rozwinięte, co w wyniku potrząsania lub uderzenia powoduje niekontrolowane przemieszczanie się mózgu dziecka w obrębie delikatnej struktury czaszki. To z kolei może skutkować pęknięciami naczyń krwionośnych, uszkodzeniem tkanek mózgu oraz urazami czaszki. Czynniki, które w sposób szczególny predysponują dziecko do powyżej opisanych urazów to: nieproporcjonalnie duża główka, w porównaniu do reszty ciała, słabe mięśnie szyjne, nie zarośnięte ciemiączko, rozległa przestrzeń podpajęczynówkowa oraz duża zawartość wody w strukturach mózgu. Bezpośrednim następstwem potrząsania dziecka jest fakt, że staje się ono ospałe i spokojniejsze, często nie wykazując początkowo żadnych poważnych objawów, co może uświadczyć rodzica w przekonaniu, że potrząsanie jest skuteczną metodą na uspokojenie niemowlęcia. Pierwszymi objawami syndromu dziecka potrząsanego mogą być:
- ospałość,
- drażliwość,
- wymioty,
- słaby odruch ssania,
- niezdolność podnoszenia główki,
- brak uśmiechu i gaworzenia,
- niezdolność skupienia wzroku na poruszającym się punkcie, itp.
Chwytanie za tułów i ramiona oraz potrząsanie niemowlęciem bądź małym dzieckiem może w konsekwencji doprowadzić do szeregu nieodwracalnych uszkodzeń i urazów, które będą skutkować przez całe życie, są to m.in.:
- częściowa lub całkowita ślepota
- utrata słuchu
- opóźnienie w rozwoju,
- upośledzenia umysłowe,
- „gapowatość”,
- trudności w mowie i uczeniu się,
- nawet stan wegetacji.
Potrząsanie małym dzieckiem lub niemowlęciem może mieć poważne skutki dla jego zdrowia, a nawet życia!
Szacuje się, że 20% niemowląt dotkniętych syndromem dziecka potrząsanego, umiera w przeciągu kilku dni po urazie. Natomiast większość pozostających przy życiu dzieci jest dotknięta upośledzeniami o różnym stopniu nasilenia. [1]
[1] Roszkowska, M., (2009), Zespół dziecka potrząsanego, „Dziecko krzywdzone. Teoria. Badania. Praktyka” Nr 19 (2007) Wczesna profilaktyka krzywdzenia dzieci.