Krzywdzenie dzieci

Czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka

Czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka to wybrane informacje nt. warunków/ sytuacji/sposobu funkcjonowania rodziny sprzyjające krzywdzeniu dzieci w danej rodzinie. Analizuje się i ocenia czynniki leżące po stronie samego dziecka, rodziców i rodziny jako całości.

Czynniki ryzyka związane z osobą dziecka:

• niepełnosprawność fizyczna lub\i psychiczna,
• przewlekła choroba,
• specyficzne zachowania dziecka (nadpobudliwość, moczenie nocne, trudności ze spaniem, trudności z jedzeniem itp.),
• deficyty rozwojowe (problemy z nauką),
• dziecko z poprzedniego związku (nieakceptowane przez drugiego partnera),
• wcześniactwo, pochodzenie z ciąży mnogiej, dzieci bliźniacze,
• dziecko odseparowane od matki tuż po urodzeniu,
• dziecko niespełniające oczekiwań rodziców (np. co do płci),
• dziecko urodzone po śmierci poprzedniego dziecka,

Czynniki ryzyka związane z osobą rodzica:

• wczesne lub późne rodzicielstwo,
• znaczna różnica wieku między matką a ojcem (powyżej 8 lat),
• niechciana ciąża, krótkie odstępy pomiędzy kolejnymi porodami,
• poród bez zawarcia związku małżeńskiego z ojcem dziecka,
• depresja poporodowa,
• aktualnie niesatysfakcjonujący związek z partnerem,
• doświadczanie krzywdzenia w obecnym związku,
• krzywdzenie w historii poprzednich związków,
• doświadczanie krzywdzenia w dzieciństwie,
• upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna, zaburzenia osobowości,
• niepełnosprawność fizyczna,
• przewlekła choroba,
• uzależnienie od alkoholu, narkotyków, lekarstw itp.,
• prostytuowanie się.

Czynniki ryzyka wynikające ze struktury i funkcjonowania rodziny:

• struktura rodziny: rodzina rozbita, wielodzietna, zastępcza, adopcyjna,
• samotne rodzicielstwo,
• rodzina niepełna czasowo (np. z powodu wyjazdów rodziców za granicę),
• posiadanie dzieci z różnych związków,
• związek nieformalny,
• małżeństwo mieszane etnicznie,
• przewlekła choroba lub inwalidztwo w rodzinie,
• zakłócenia w zakresie ról pełnionych przez poszczególnych członków rodziny (np. pełnienie przez dzieci ról dorosłych),
• niekorzystna sytuacja ekonomiczno-bytowa (np. trudne warunki mieszkaniowe – sanitarne, techniczne, zbyt duża liczba członków rodziny w jednym mieszkaniu/domu, bezrobocie itp.),
• rodzina wyizolowana społecznie,
• długotrwałe konflikty w pożyciu małżeńskim,
• uprzednia karalność, pozostawanie w zainteresowaniu sądu/Policji,
• pobyty w placówkach interwencyjnych.

Zespół dziecka potrząsanego

Gwałtowne potrząsanie niemowlęciem bądź małym dzieckiem może doprowadzić do poważnych urazów w obrębie mózgu. Dzieje się tak ponieważ mięśnie szyjne niemowląt nie są dobrze rozwinięte, co w wyniku potrząsania lub uderzenia powoduje niekontrolowane przemieszczanie się mózgu dziecka w obrębie delikatnej struktury czaszki. To z kolei może skutkować pęknięciami naczyń krwionośnych, uszkodzeniem tkanek mózgu oraz urazami czaszki. Czynniki, które w sposób szczególny predysponują dziecko do powyżej opisanych urazów to: nieproporcjonalnie duża główka, w porównaniu do reszty ciała, słabe mięśnie szyjne, nie zarośnięte ciemiączko, rozległa przestrzeń podpajęczynówkowa oraz duża zawartość wody w strukturach mózgu. Bezpośrednim następstwem potrząsania dziecka jest fakt, że staje się ono ospałe i spokojniejsze, często nie wykazując początkowo żadnych poważnych objawów, co może uświadczyć rodzica w przekonaniu, że potrząsanie jest skuteczną metodą na uspokojenie niemowlęcia. Pierwszymi objawami syndromu dziecka potrząsanego mogą być:

• ospałość,
• drażliwość,
• wymioty,
• słaby odruch ssania,
• niezdolność podnoszenia główki,
• brak uśmiechu i gaworzenia,
• niezdolność skupienia wzroku na poruszającym się punkcie, itp.

Chwytanie za tułów i ramiona oraz potrząsanie niemowlęciem bądź małym dzieckiem może w konsekwencji doprowadzić do szeregu nieodwracalnych uszkodzeń i urazów, które będą skutkować przez całe życie, są to m.in.:

• częściowa lub całkowita ślepota
• utrata słuchu
• opóźnienie w rozwoju,
• upośledzenia umysłowe,
• „gapowatość”,
• trudności w mowie i uczeniu się,
• nawet stan wegetacji.

Potrząsanie małym dzieckiem lub niemowlęciem może mieć poważne skutki dla jego zdrowia, a nawet życia!

Szacuje się, że 20% niemowląt dotkniętych syndromem dziecka potrząsanego, umiera w przeciągu kilku dni po urazie. Natomiast większość pozostających przy życiu dzieci jest dotknięta upośledzeniami o różnym stopniu nasilenia. [1]

[1] Roszkowska, M., (2009),  Zespół dziecka potrząsanego, „Dziecko krzywdzone. Teoria. Badania. Praktyka” Nr 19 (2007) Wczesna profilaktyka krzywdzenia dzieci.