Osoby dotknięte przemocą w rodzinie

Home / Formy pomocy / Inne formy pomocy / Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie / Osoby dotknięte przemocą w rodzinie

1. Informacje ogólne dla klienta

1) Przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej, a władze publiczne mają obowiązek zapewnić wszystkim obywatelom równe traktowanie i poszanowanie ich praw i wolności, a także zwiększać skuteczność przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

2) Przez przemoc w rodzinie należy rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny lub innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą – art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. 2005 nr 180 poz. 1493)

3) Przemoc może przybierać formy:

przemocy fizycznej – popychanie, szturchanie, wykręcanie rąk, bicie ręką, przedmiotami, kopanie, duszenie, szczypanie, oblanie wrzątkiem, nieudzielenie koniecznej pomocy, itp.,
przemocy psychicznej – ubliżanie, wyśmiewanie, poniżanie, grożenie, kontrolowanie, izolowanie itp.,
przemocy seksualnej – zmuszanie do pożycia seksualnego, molestowanie, wymuszanie zachowań seksualnych przez Ciebie nie akceptowanych itp.,
przemocy ekonomicznej – kontrolowanie Twoich własnych pieniędzy, niełożenie na utrzymanie dzieci,
zaniedbywania – niezapewnianie odpowiednich warunków życiowych w sferze zdrowotnej, edukacyjnej, emocjonalnej.

4) Osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się bezpłatnej pomocy, w szczególności w formie:

poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego;
interwencji kryzysowej i wsparcia;
ochrony przed dalszym krzywdzeniem, przez uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania się i zbliżania się do osoby pokrzywdzonej;
zapewnienia osobie dotkniętej przemocą w rodzinie bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie;
badania lekarskiego w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie oraz wydania zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie;
zapewnienia osobie dotkniętej przemocą w rodzinie, która nie ma tytułu prawnego do zajmowanego wspólnie ze sprawcą przemocy lokalu, pomocy w uzyskaniu mieszkania.

5) Przemoc w rodzinie to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody. Do przemocy ze strony najbliższej osoby może dochodzić w każdej rodzinie, bez względu na jej sytuację materialną, status społeczny.

Przemoc w rodzinie może dotknąć każdego, a w szczególności:

współmałżonka, partnera,
dzieci,
osoby starsze,
osoby niepełnosprawne.

Przemoc w rodzinie jest przestępstwem.

„Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą (…) podlega karze pozbawienia wolności (…)” – art. 207 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553)

Warto wiedzieć, że po pomoc można zgłosić się w każdym momencie życia i może to zrobić zarówno ofiara przemocy, sprawca przemocy, jak i świadek przemocy w rodzinie.

2. Prawa osoby doświadczającej przemocy w rodzinie

Masz prawo do życia w rodzinie wolnej od przemocy.

Masz prawo do ochrony prawnej Twojego życia, zdrowia, czci i dobrego imienia oraz do samodzielnego decydowania o swoim życiu osobistym.

Pamiętaj, że masz prawo żądać od instytucji publicznych ochrony Ciebie oraz Twoich bliskich przed przemocą lub okrucieństwem, w tym ze strony osoby Ci najbliższej.

W szczególności masz prawo do pomocy ze strony instytucji publicznych, w postaci:

zapewnienia Tobie oraz dzieciom pozostającym pod Twoją opieką schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, bez skierowania i bez względu na dochód, przez okres do trzech miesięcy z możliwością przedłużenia w przypadkach uzasadnionych Twoją sytuacją osobistą; Jeśli mieszkasz w Kielcach możesz skorzystać z pomocy Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Kielcach,
zapewnienia natychmiastowej pomocy psychologicznej i prawnej oraz zorganizowania Ci niezwłocznie dostępu do pomocy medycznej w przypadku, gdy wymaga tego Twój stan zdrowia,
udzielania poradnictwa: medycznego, prawnego, psychologicznego oraz socjalnego,
pomocy lekarskiej, w tym wydania bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego przez lekarza pierwszego kontaktu o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie,
żądania od organów ścigania wszczęcia postępowania przygotowawczego wobec osoby stosującej przemoc w Twojej rodzinie, a w razie potrzeby – jej izolacji,
aktywnego udziału w postępowaniu przed prokuratorem oraz przed sądem w charakterze strony, w tym między innymi dostępu do akt sprawy, składania wniosków dowodowych (np. o przesłuchanie wskazanych przez Ciebie osób), czy też zaskarżania wydanych orzeczeń.

3. Gdzie szukać pomocy?

Osoby dotknięte przemocą w rodzinie w celu uzyskania pomocy w swojej sytuacji mogą zgłaszać się do

Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”
Kryzysowy Telefon Zaufania
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
Policja – telefony alarmowe 997, 112
Prokuratura, sąd
Miejski Telefon Zaufania – ,,Przemoc w rodzinie – zareaguj!”, tel. 195 13 całodobowy, anonimowy, bezpłatny z telefonu stacjonarnego
Telefon Zaufania w sprawach rodzinnych, tel. +48 41 368 18 74 czynny poniedziałek–piątek 8–18
Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
Świętokrzyskie Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom Przestępstw w Kielcach, ul. Mickiewicza 9, tel. +48 41 349 33 44, czynny poniedziałek–piątek 14–18
Schronisko dla Kobiet Ofiar Przemocy w Kielcach, ul. Olkuska 18, tel. +48 41 345 90 66
Schronisko dla Kobiet i Punkt Interwencji Kryzysowej w Kielcach, ul. Urzędnicza 7b, tel. +48 41 366 48 47 całodobowy
Telefon zaufania dla dzieci, tel. +48 22 696 55 50
Ogólnopolski Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – Niebieska Linia, tel. +48 801 120 002
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – Niebieska Linia, tel. +48 22 668 70 00
„La Strada” Fundacja przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu, tel. +48 22 628 99 99
Telefon zaufania dla osób w kryzysie emocjonalnym Instytut Psychologii Zdrowia, tel. 116 123 czynny 7 dni w tygodniu 14–22

4. Plan bezpieczeństwa

Plan bezpieczeństwa to sposób postępowania na wypadek zagrożenia kolejnym aktem przemocy. Dzięki przygotowaniu się i spisaniu planu będziesz wiedzieć jak zachować się w sytuacji przemocy wymierzonej w Ciebie lub Twoje dzieci. Masz prawo, aby chronić siebie i dzieci, gdy jesteś w niebezpieczeństwie. Nikt nie zasługuje na życie w ciągłym poczuciu zagrożenia, ani na doświadczanie krzywdy ze strony najbliższych. Pamiętaj, nikt nie zasługuje na życie w ciągłym poczuciu zagrożenia, ani na doświadczanie krzywdy ze strony najbliższych. Masz prawo, aby chronić siebie i dzieci, gdy jesteś w niebezpieczeństwie.

O czym warto pamiętać

zapisz listę numerów alarmowych do stałego posiadania przy sobie (Policja, znajomi, pogotowie ratunkowe itp.),
określ miejsca, gdzie możesz się udać jeśli będziesz musiała odejść, nawet jeśli uważasz, że do tego nigdy nie dojdzie,
przygotuj torbę z niezbędnymi rzeczami i przechowuj ją w nieznanym sprawcy, ale Tobie dostępnym miejscu, skąd będziesz mogła je szybko odzyskać. (Możesz skorzystać z poniższego niezbędnika),
o swojej sytuacji powiedz wszystkim osobom, którym ufasz, sąsiadom. Ich pomoc jest dla Ciebie bardzo ważna. Poproś ich, by w chwili zagrożenia Twojego bezpieczeństwa wzywali Policję,
ustal z sąsiadami, znajomymi specyficzny sygnał, dźwięk, który powiadomi ich że Ty i Twoje dzieci jesteście w niebezpieczeństwie i potrzebna jest ich pomoc lub wezwanie Policji,
porozmawiaj z dziećmi – powinny być przygotowane na możliwe zdarzenia przemocy. Naucz je wzywania Policji, dawania znaków sąsiadom, opracuj z nimi znak do wezwania pomocy,
zastanów się jak zachowuje się sprawca, kiedy zbliża się niebezpieczeństwo z jego strony: określ sygnały nadchodzącej przemocy ze strony sprawcy (co mówi, w jaki sposób, jak się zachowuje, czy jest pod wpływem alkoholu, jaki ma wyraz twarzy, jakie gesty wykonuje, czy pojawiają się ujawniane obsesyjne myśli itp.),
zastanów się jak reaguje sprawca, co może spowodować, by rozładować zagrażającą sytuację,
zrób kopie ważnych dla Ciebie dokumentów, przechowuj je w niedostępnym sprawcy miejscu, np. u zaufanych znajomych; sprawca posiadając Twoje dokumenty może próbować zniszczyć je lub wykorzystać przeciwko Tobie,
otwórz własny rachunek bankowy, będziesz mogła dysponować swoimi pieniędzmi.

Niezbędnik – zestaw rzeczy, które powinnaś mieć przygotowane na wypadek opuszczenia mieszkania

dowód osobisty, paszport, prawo jazdy,
pieniądze, karty płatnicze,
karta telefoniczna, telefon komórkowy,
klucze do mieszkania, samochodu, pracy,
lekarstwa i recepty,
legitymacja ubezpieczeniowa,
świadectwa szkolne i świadectwa zdrowia,
książka z adresami,
książeczki oszczędnościowe,
książeczki zdrowotne dzieci,
akty urodzenia dzieci i akt zawarcia małżeństwa,
ubrania dla siebie i dzieci, bielizna.

Co możesz zrobić jeśli zbliża się zagrożenie ze strony sprawcy przemocy?

Jeśli atak sprawcy wydaje się nieunikniony, udaj się do pokoju lub w inne bezpieczne miejsce, z którego w łatwy sposób będziesz mogła się wydostać. Takimi pomieszczeniami nie są kuchnia ani pomieszczenia bez okien, np. łazienka, garderoba, spiżarnia.
Zastanów się którędy w najszybszy sposób oddalisz się od zagrożenia (drzwi, okna, klatka schodowa lub winda). Sprawdź tę drogę ucieczki, byś wiedziała czy na pewno w chwili ataku będzie dla Ciebie możliwa do wykorzystania i zapewni Ci najszybsze opuszczenie domu.
Jeśli masz dzieci ustal z nimi sposób reagowania – w chwili zagrożenia niech wzywają Policję, powiadomią sąsiadów lub dadzą sąsiadom umówiony sygnał o zagrożeniu.
Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze – jeśli uznasz, że jedynie spełnienie żądań sprawcy pozwoli Ci w danej chwili zachować bezpieczeństwo i odsunąć zagrożenie – uczyń to.

Co możesz zrobić dla swojego bezpieczeństwa jeśli sprawca przemocy nie mieszka wspólnie z Tobą?

By wzrosło Twoje bezpieczeństwo możesz zmienić zamki w drzwiach, zabezpieczyć okna.
Jeśli nie zmieniasz zamków w drzwiach, przygotuj zapasowe klucze do mieszkania.
Upewnij się, że szkoła, Twoich dzieci wie, kto jest upoważniony do ich odebrania.
Podobnie w sytuacji, gdy dzieci korzystają z zajęć pozalekcyjnych, wyjeżdżają na obozy, kolonie itp. – poinformuj ich opiekunów o Waszej sytuacji.
Powiadom swoich sąsiadów, właściciela mieszkania, że sprawca nie mieszka wspólnie z Tobą i poproś ich, by dzwonili do Ciebie lub na Policję, jeśli widzą go w pobliżu Twojego domu.
O swojej sytuacji powiedz wszystkim osobom, którym ufasz. Ich pomoc jest dla Ciebie bardzo ważna. Poproś ich, by w chwili zagrożenia Twojego bezpieczeństwa wzywali Policję.
Ustal z sąsiadami, znajomymi specyficzny sygnał, dźwięk, który powiadomi ich że Ty i Twoje dzieci jesteście w niebezpieczeństwie i potrzebna jest ich pomoc lub wezwanie Policji.
Porozmawiaj z dziećmi – powinny być przygotowane na możliwe zdarzenia przemocy. Naucz je wzywania Policji, dawania znaków sąsiadom, opracuj z nimi znak
do wezwania pomocy.
Zastrzeż nr telefonu.

Co możesz zrobić dla swojego bezpieczeństwa w miejscach publicznych lub w pracy?

Zaplanuj, co robić w różnych sytuacjach, jeżeli spotkasz sprawcę. Spróbuj przewidzieć jak zachowasz się, gdy go spotkasz, co chcesz wtedy krzyczeć, kogo wzywać na pomoc.
Jeśli wobec sprawcy przemocy został orzeczony zakaz zbliżania się – miej go przy sobie przez cały czas.
Poinformuj o swojej sytuacji ochronę budynku, w którym pracujesz oraz współpracowników, którym ufasz. Im więcej osób wie, że może grozić Ci niebezpieczeństwo, tym większa szansa na szybką pomoc w chwili zagrożenia ze strony sprawcy.
Jeśli to możliwe, dostarcz do ochrony budynku, w którym pracujesz, fotografię osoby, która stosuje wobec Ciebie przemoc.
Byś mogła czuć się bezpiecznie – zmieniaj trasę do i z pracy. Jeśli to możliwe nie wracaj do domu sama, lecz staraj się mieć zawsze czyjeś towarzystwo, nawet podczas krótkiej drogi do samochodu, czy na przystanek.