Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności
1. Informacje ogólne dla klienta
Powiatowy/Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydaje w odniesieniu do osób, które ukończyły 16 rok życia orzeczenia o znacznym, umiarkowanym lub lekkim stopniu niepełnosprawności – ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity:Dz.U. 2020 poz. 426).
Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:
1) niezdolność do pracy – co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;
2) konieczność sprawowania opieki – co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;
3) konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych – co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych;
4) przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w pkt 2 i 3.
Zaliczenie do znacznego stopnia niepełnosprawności możliwe jest tylko wówczas, gdy u osoby zainteresowanej występują jednocześnie ograniczenia w wykonywaniu zatrudnienia i konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy. Jednakże zaliczenie do znacznego stopnia niepełnosprawności osoby zainteresowanej, nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej w przypadkach:
- przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej;
- zatrudnienia w formie telepracy.
Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:
1) czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych – co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych w okresach wynikających ze stanu zdrowia;
2) częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w pkt 1.
Zaliczenie do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności osoby zainteresowanej, nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej w przypadkach:
- przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej;
- zatrudnienia w formie telepracy.
Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:
1) istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;
2) ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, co oznacza trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu;
3) możliwość kompensacji ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Nie ma wymogu, aby powyższe przesłanki występowały łącznie.
Stopień niepełnosprawności osoby zainteresowanej orzeka się na czas określony (jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia) lub na stałe (jeżeli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy).
Osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony może wystąpić z wnioskiem o kontynuację orzeczenia nie wcześniej niż 30 dni przed upływem ważności posiadanego orzeczenia.
Jeżeli u osoby posiadającej orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nastąpi zmiana stanu zdrowia może ona wystąpić z wnioskiem o ponowne wydanie orzeczenia uwzględniające zmianę stanu zdrowia.
Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (lekkim, umiarkowanym lub znacznym) wydaje się dla osób, które ukończyły 16. rok życia, dla celów:
- odpowiedniego zatrudnienia,
- szkolenia,
- uczestnictwa w warsztacie terapii zajęciowej,
- zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze,
- korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji,
- uzyskania karty parkingowej,
- świadczeń z pomocy społecznej,
- zasiłku stałego,
- zasiłku pielęgnacyjnego,
- ubiegania się o zamieszkiwanie w oddzielnym pokoju.
Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności nie wypłaca świadczeń finansowych. Orzeczenie jest dokumentem potwierdzającym niepełnosprawność. Przysługujące osobie niepełnosprawnej świadczenia oraz ulgi i uprawnienia uzależnione są od orzeczonego stopnia niepełnosprawności, a w niektórych przypadkach również od symbolu przyczyny niepełnosprawności lub szczegółowego wskazania znajdującego się na orzeczeniu.
Otrzymane w Zespole orzeczenie należy złożyć we właściwej instytucji, przyznającej świadczenia lub ulgi.
2. Tryb załatwienia sprawy
W celu uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności należy: zgłosić się do Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności właściwego dla miejsca stałego pobytu osoby zainteresowanej lub właściwego dla miejsca pobytu w przypadku osób: bezdomnych, przebywających poza miejscem stałego pobytu ponad dwa miesiące ze względów zdrowotnych lub rodzinnych, przebywających w zakładach karnych i poprawczych, przebywających w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej. Miejscem stałego pobytu jest miejscowość, w której wnioskodawca zamieszkuje pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania.
Z właściwego Zespołu (Powiatowego/Miejskiego) należy pobrać formularze: wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności i zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Wydanie orzeczenia następuje tylko i wyłącznie na wniosek osoby zainteresowanej. Następnym krokiem jest skompletowanie powyższej dokumentacji (wypełnienie wniosku, uzyskanie wpisu lekarza rejonowego lub lekarzy specjalistów, którzy prowadzą leczenie) oraz załączenie posiadanej dokumentacji medycznej. Kompletny wniosek wraz z załącznikami trzeba złożyć w zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Druk wniosku i zaświadczenia lekarskiego można również pobrać ze strony internetowej: www.mopr.kielce.pl/formy-pomocy/orzekanie-o-niepelnosprawnosci/
Wniosek o wydanie orzeczenia może złożyć:
- osoba zainteresowana;
- przedstawiciel ustawowy osoby zainteresowanej (dotyczy to przede wszystkim osób ubezwłasnowolnionych);
- kierownik ośrodka pomocy społecznej, ale za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego.
Wniosek zwiera:
- imię i nazwisko osoby zainteresowanej;
- datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej;
- adres zamieszkania lub pobytu osoby zainteresowanej;
- numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz numer PESEL;
- określenie celu, dla którego niezbędne jest uzyskanie orzeczenia;
- dane dotyczące sytuacji społecznej i zawodowej osoby zainteresowanej;
- oświadczenie osoby zainteresowanej o prawdziwości danych zawartych we wniosku.
Do wniosku należy dołączyć:
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności – w oryginale – zawierające opis stanu zdrowia, rozpoznanie choroby zasadniczej i chorób współistniejących potwierdzone aktualnymi wynikami badań diagnostycznych. Zaświadczenie takie ważne jest miesiąc od daty wydania i w tym czasie należy złożyć je wraz z wypełnionym wnioskiem o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (dotyczy osób ubiegających się o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności);
- aktualną dokumentację medyczną (karty informacyjne leczenia szpitalnego, dokumentację medyczną z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, opisy zdjęć RTG, posiadane opinie i konsultacje specjalistyczne, posiadane orzeczenia o grupach inwalidzkich – ZUS, KRUS, MSWiA, MON, Zespół Orzekający, itp. – kserokopie i oryginały, oryginały należy przynieść wyłącznie do wglądu.
Jeżeli dołączona do wniosku dokumentacja jest niewystarczająca do wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Przewodniczący Powiatowego/Miejskiego Zespołu zawiadamia na piśmie osobę zainteresowaną o konieczności jej uzupełnienia oraz wyznacza termin złożenia brakującej dokumentacji z pouczeniem, że nieuzupełnienie jej w określonym terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.
Do czasu wydania orzeczenia stopniu niepełnosprawności osoba zainteresowana może wycofać wniosek o wydanie orzeczenia. Wycofanie wniosku nie wymaga uzasadnienia.
Ocena kompletności dokumentacji medycznej należy wyłącznie do Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Dokumentacja medyczna dostarczona przez wnioskodawcę stanowi materiał dowodowy poddawany, zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, weryfikacji przez lekarzy członków zespołu orzekającego. Znaczenie posiada zatem zawartość merytoryczna dokumentacji wskazująca na naruszenie sprawności organizmu a nie np. jej obszerność.
3. Termin rozpatrzenia wniosku
O terminie rozpatrzenia wniosku zawiadamia się osobę zainteresowaną nie później niż 7 dni przed jego rozpatrzeniem.
Wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia jego złożenia. W przypadkach bardziej skomplikowanych spraw wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 2 miesięcy od daty jego złożenia. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w wyżej wymienionych terminach Powiatowy/Miejski Zespół obowiązany jest zawiadomić wnioskodawcę, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Do terminów nie wlicza się okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.
Wnioskodawca bierze udział w posiedzeniu składu orzekającego. Przeprowadzane jest wtedy badanie – ocena stanu zdrowia osoby zainteresowanej oraz dokonuje się oceny funkcjonowania osoby przede wszystkim w sferze fizycznej, psychicznej i społecznej.
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera:
- oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie;
- datę wydania orzeczenia;
- datę złożenia wniosku;
- podstawę prawną wydania orzeczenia;
- imię i nazwisko osoby zainteresowanej;
- datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej oraz adres zamieszkania lub pobytu;
- numer PESEL;
- numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
- ustalenie lub odmowę ustalenia stopnia niepełnosprawności;
- symbol przyczyny niepełnosprawności;
- okres, na jaki orzeczono stopień niepełnosprawności;
- datę lub okres powstania niepełnosprawności;
- datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności;
- wskazania określone przez skład orzekający;
- uzasadnienie;
- pouczenie o przysługującym odwołaniu;
- podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.
W szczególnych przypadkach – jeśli osoba, w związku z ciężką, przewlekłą chorobą lub pobytem w szpitalu ma ograniczoną możliwość poruszania się, lub gdy osoba zainteresowana nie może uczestniczyć w posiedzeniu składu orzekającego z powodu długotrwałej, nierokującej poprawy choroby, uniemożliwiającej osobiste stawiennictwo, potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim skład orzekający może rozpoznać sprawę i wydać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności bez uczestnictwa osoby zainteresowanej. Przewodniczący składu orzekającego uznaje wtedy posiadaną dokumentację medyczną za wystarczającą do wydania orzeczenia o stanie zdrowia bez badania osoby zainteresowanej.
Niestawienie się osoby zainteresowanej na posiedzenie powoduje pozostawienie sprawy bez rozpatrzenia. Jeżeli jednak okoliczność niestawienia się jest usprawiedliwiona ważnymi przyczynami lub zdarzeniami losowymi (nagła choroba, wypadek itp.) w terminie 14 dni od dnia posiedzenia, Przewodniczący Zespołu na wniosek osoby zainteresowanej wyznacza nowy termin rozpatrzenia sprawy.
Jeżeli u osoby posiadającej orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nastąpi zmiana stanu zdrowia może ona wystąpić z wnioskiem o ponowne wydanie orzeczenia uwzględniające zmianę stanu zdrowia.
4. Tryb odwoławczy
Od wydanego przez Powiatowy/Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności orzeczenia przysługuje odwołanie do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w terminie 14 dni od daty otrzymania orzeczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem Powiatowego/Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności.
Zgodnie z treścią art. 127a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 2020 poz. 256) w trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania osoba zainteresowana może zrzec się prawa do wniesienia odwołania do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Z dniem doręczenia oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania decyzja staje się ostateczna i prawomocna. Skutkiem zrzeczenia się odwołania jest brak możliwości zaskarżenia orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Oświadczenie, o którym mowa w poprzednim zdaniu, musi zostać złożone przez osobę zainteresowaną przed organem, który wydał decyzję.
5. Wymagane dokumenty
Aby uzyskać orzeczenie osoba zainteresowana powinna złożyć w Miejskim Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Kielcach przy ul. Zamenhofa 4 następujące dokumenty:
- wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (dotyczy osób powyżej 16. roku życia);
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (dotyczy osób powyżej 16. roku życia);
- aktualną dokumentację medyczną (karty informacyjne leczenia szpitalnego, dokumentację medyczną z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, opisy zdjęć RTG, posiadane opinie i konsultacje specjalistyczne, posiadane orzeczenia o grupach inwalidzkich -ZUS, KRUS, MSWiA, MON, Zespół Orzekający, itp.)- kserokopie i oryginały (oryginały należy przynieść wyłącznie do wglądu);
6. Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity: Dz.U. 2019 poz. 1507);
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz.U. 2020 poz. 426);
- Ustawa z dnia 13 września 2018 roku o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2018 poz. 1925 art.2)
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i o stopniu niepełnosprawności (tekst jednolity: Dz.U. 2018 poz. 2027);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie warunków, sposobu oraz trybu gromadzenia i usuwania danych w ramach Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności (Dz.U. nr 228 poz. 1681 i 1682);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wykonywania badań specjalistycznych na potrzeby orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. nr 250 poz. 1875);
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 27 kwietnia 2016 r.w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych);
- Ustawa z dnia 10 maja 2018 roku o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2019 poz. 1781).
7. Formularze do pobrania
8. Sprawę załatwia
| Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności, ul. Zamenhofa 4, tel. +48 41 362 46 67, +48 41 331 09 58 |
Opracował: Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, stan na dzień: 03-06-2022