Świadczenie rodzicielskie

1. Informacje ogólne dla klienta

1) Świadczenie rodzicielskie przysługuje:

• matce albo ojcu dziecka*, z uwzględnieniem ust. 2;
• opiekunowi faktycznemu dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 14. roku życia,
• rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;
• osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 14. roku życia.

*Świadczenie rodzicielskie przysługuje ojcu dziecka w przypadku:

a) skrócenia na wniosek matki dziecka okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu osobom, na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego, po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia, zasiłku lub uposażenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka;

b) śmierci matki dziecka;

c) porzucenia dziecka przez matkę.

2) Świadczenie rodzicielskie przysługuje przez okres:

• 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;
• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;
• 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

3) Świadczenie rodzicielskie przysługuje od dnia:

• porodu – w przypadku osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1;
• objęcia dziecka opieką, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia, w przypadku osoby, o której mowa w ust. 1 pkt 2;
• objęcia dziecka opieką, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, w w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia – w przypadku osoby o której mowa w ust. 1 pkt 3;
• przysposobienia dziecka, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia, w przypadku osoby, o której mowa w ust. 1 pkt 4.

4) Aby objąć wsparciem jak największą grupę osób i zapewnić rodzicom jak największe wsparcie materialne w pierwszym okresie życia dziecka, świadczenie rodzicielskie w wysokości 1 000 zł miesięcznie nie jest uzależnione od kryterium dochodowego (jest to kwota netto, gdyż świadczenie rodzicielskie nie podlega opodatkowaniu, ani innym obciążeniom).

5) Jednak w razie urodzenia dziecka przez kobietę pobierającą zasiłek dla bezrobotnych w okresie, o którym mowa w art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645, 691, 868 i 1265), lub w ciągu miesiąca po jego zakończeniu, lub w okresie przedłużenia zasiłku dla bezrobotnych na podstawie art. 73 ust. 3 tej ustawy, świadczenie rodzicielskie przysługuje jednemu z rodziców w wysokości różnicy między kwotą świadczenia rodzicielskiego a kwotą pobieranego przez kobietę zasiłku dla bezrobotnych pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.

6) Kwotę świadczenia rodzicielskiego przysługującą za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje. Kwotę świadczenia przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.

7) Osobie uprawnionej do świadczenia rodzicielskiego przysługuje:

• w tym samym czasie jedno świadczenie rodzicielskie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci;
• jedno świadczenie rodzicielskie w związku z wychowywaniem tego samego dziecka.

8) Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli:

• co najmniej jeden z rodziców dziecka lub osoba, o której mowa w ust. 1 pkt 2 lub 3, otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego;

– W związku z tym wykluczona jest możliwość pobierania przez rodziców w tym samym czasie, na to samo dziecko, zarówno nowego świadczenia rodzicielskiego jak i zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia za okres ustalony przepisami Kodeksu Pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres urlopu rodzicielskiego.

• dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej;
• jeden z rodziców dziecka lub osoba ubiegająca się o świadczenie rodzicielskie lub osoba pobierająca świadczenie rodzicielskie nie sprawuje lub zaprzestała sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki;
• w związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub w związku z opieką nad tym samym dzieckiem jest już ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
• osobom, o których mowa w ust. 1, przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia rodzicielskiego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

9) Świadczenie rodzicielskie będzie przysługiwało osobom, które nie pobierają zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Uposażonymi do tego świadczenia będą więc bezrobotni – niezależnie od rejestracji bądź nie w Urzędzie Pracy, studenci, rolnicy oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Osoby zatrudnione lub prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które nie pobierają zasiłku macierzyńskiego będą mogły ubiegać się o świadczenie rodzicielskie.

10) Świadczenie rodzicielskie nie będzie uzależnione od kryterium dochodowego co pozwoli na objęcie pomocą większej grupy osób i zapewni rodzicom największe wsparcie materialne w pierwszym okresie życia dziecka.

11) Istotne dla osób uprawnionych do ww. zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego jest także to, że od 1 stycznia 2016 r. minimalna wysokość netto tych świadczeń nie będzie mogła być niższa niż wysokość świadczenia rodzicielskiego tj. 1000 zł miesięcznie.

12) Prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się:

• począwszy od miesiąca urodzenia lub przysposobienia dziecka, a w przypadku osób, o którym mowa w art. 17c ust. 1 pkt 2 i 3, od miesiąca objęcia dziecka opieką, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego został złożony w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia lub przysposobienia dziecka, a w przypadku osób, o których mowa w art. 17c ust. 1 pkt 2 i 3, od dnia objęcia dziecka opieką. W przypadku złożenia wniosku po terminie, nie później jednak niż w okresach, o których mowa w art. 17c ust. 3, prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.

13) W przypadku, o którym mowa w art. 17c ust. 2, termin 3 miesięcy, o którym mowa wyżej jest liczony od dnia skrócenia okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, śmierci matki dziecka lub porzucenia dziecka przez matkę.

14) Od 1 stycznia 2016 r. wnioski o świadczenia rodzicielskie będą przyjmowane przez gminne organy właściwe realizujące ustawę o świadczeniach rodzinnych. Gminny organ właściwy realizujący świadczenia rodzinne, który będzie realizował to zadanie to wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej.

15) W przypadku zbiegu uprawnień do następujących świadczeń:

• świadczenia rodzicielskiego lub
• świadczenia pielęgnacyjnego lub
• specjalnego zasiłku opiekuńczego lub
• dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10 lub
• zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów

– przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną.

2. Podstawa prawna

• ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. 2023 poz. 390 ze zm.);
• ustawa z 7 lipca 2017 roku. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz.U. poz 1428);
• rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 6 lipca 2023 roku w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych (Dz.U. poz. 1340);
• ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. 2023 poz. 775 ze zm.);
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2021 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz. U. z 2021 r. poz. 1481).

3. Tryb udzielania świadczenia rodzicielskiego

Składa się z następujących etapów:

1) Złożenie wniosku o udzielenie świadczenia rodzicielskiego (osobiste, pisemne, może go dokonać przedstawiciel ustawowy lub inna osoba za zgodą ubiegającego się o pomoc).

2) Sprawdzenie wniosku pod względem formalnym oraz rozeznanie sytuacji osobistej i rodzinnej osoby ubiegającej się o świadczenia rodzinne.

3) Sporządzenie decyzji i wydanie jej osobie ubiegającej się o pomoc.

4) Realizacja przyznanych świadczeń odbywa się w okresach miesięcznych.

5) Załatwienie sprawy powinno nastąpić nie później niż w ciągu 1 miesiąca, a sprawy szczególne skomplikowanej nie później niż w ciągu 2 miesięcy. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ administracji publicznej zobowiązany jest do powiadomienia strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

4. Tryb załatwienia sprawy

Decyzji administracyjna.

5. Tryb odwoławczy

Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.

6. Wymagane dokumenty

Do wniosku o świadczenie rodzicielskie należy dołączyć odpowiednio:

• zaświadczenie placówki zapewniającej całodobową opiekę, w przypadku umieszczenia w niej dziecka, o liczbie dni w tygodniu, w których korzysta w niej z całodobowej opieki, albo oświadczenie o niekorzystaniu przez więcej niż 5 dni w tygodniu z całodobowej opieki nad dzieckiem umieszczonym w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym;
• inne dokumenty, w tym oświadczenia, niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

7. Formularze do pobrania

1.	Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego.pdf

8. Sprawę załatwia

Dział Świadczeń Rodzinnych i Dodatków Mieszkaniowych, ul. Targowa 18, 25-520 Kielce, XII piętro, tel. +48 41 343 21 33, +48 41 368 29 85, +48 570 188 010.

Opracował: Dział Świadczeń Rodzinnych i Dodatków Mieszkaniowych, stan na dzień 18-10-2023